Artykuły

Strój Kapłana

humeral Humerał - czworoboczne płótno, które przykrywa ramiona i szyję, w średniowieczu przykrywaną nim także głowę. Jest symbolem "hełmu zbawienia" (por. Ef 6,16), a także chusty, która była na głowie Chrystusa po śmierci w grobie (por. J 20,7). Humerał symbolizuje moc duchową, która strzeże głowę, czyli myśli od napaści szatana. Humerus (łac.) oznacza zarówno ramiona i moc. Dzisiejszy krój alb powoduje że jest on coraz rzadziej użyany.

alba Alba - (łac. - biała) Wywodzi się z rzymskiej tuniki, oznacza czystość serca, godność dziecka Bożego. Białą szatę zakładano po chrzcie nowoochrzczonym w postaci podobnej do dzisiejszej szaty z długimi rękawami. Obecna "biała szata" nakłada dzieciom nawiązuje do tego zwyczaju.

Albę przepasuje się białym sznurkiem - Cingulum - symbolem wstrzemięźliwości.

stula Stuła - szeroki pas materiału zawieszony na szyi kapłana, jej kolor jest taki sam jak ornatu. Pierwotnie było to insygnium przedstawiciela władzy świeckiej w cesarstwie. Symbolizuje władzę kapłańską, oznacza też poprzeczną belkę Krzyża, którą niósł Pan Jezus.

Ornat - Ozdobna wierzchnia szata kapłana, w różnych kolorach. Pochodzi od płaszcza w kształcie dzwonu, zwanego paenula, od V w. zastąpił on rzymską togę. Porównuje się ją do szkarłatnej szaty, którą nałożyli żołnierze Piłata na Jezusa chcą go wyszydzić.

Podręczny słownik służby liturgicznej

ABSOLUCJA	(rozgrzeszenie) udzielane przez kapłana w sakramencie pokuty odpuszczenie grzechów.
ADORACJA	oddanie czci, uwielbienie, uniżenie się przed Bogiem, hołd oddawany Bogu.
AKOLITA	posługujący w liturgii (przygotowuje ołtarz i dary ofiarne oraz pomaga w Rozdawaniu Komunii św. i udzielaniu Komunii chorych).
AKOLITKI	lichtarze z płonącymi świecami używane w czasie czytania Ewangelii oraz w procesjach niesione obok krzyża.
ALBA	długa, biała spodnia szata liturgiczna (kapłana i służby liturgicznej w czasie liturgii), symbolizująca łaskę chrztu św.
ALUMN	student Seminarium Duchownego (częściej używa się określenia kleryk).
AMBONA	miejsce do czytań biblijnych oraz wygłaszania homilii (kazań), dziś najczęściej pulpit zwany ambonką usytuowany w prezbiterium.
AMPUŁKI	są to naczynia liturgiczne w kształcie małych dzbanuszków w których podaje się wino i wodę do mszy św.
ANIOŁ PAŃSKI	modlitwa odmawiana rano, w południe i wieczorem dla uczczenia Wcielenia Bożego i macierzyństwa Najświętszej Maryi Panny.
ANTYFONA	refren rozpoczynający i kończący psalm w liturgii godzin, używany też podczas Mszy św. i w nieszporach.
APOKRYFY	księgi wczesnochrześcijańskie tematycznie związane z Pismem św. (często zawierają opisy z życia Pana Jezusa).
APOSTOLAT	urząd głoszenia Ewangelii i posługa sakramentalna (duchownego), w przypadku świeckich czynne zaangażowanie w Kościele poprzez przykład życia i modlitwę.
APSYDA	półkolista wnęka w ścianie kościoła lub kaplicy, zwykle w niej miejsce na tabernakulum lub krzesła dla kapłana
ARCHIDIECEZJA	jednostka terytorialna administracji kościelnej
ARCYBISKUP	tytuł biskupa stojącego na czele archidiecezji (metropolii).
ASPERSJA	liturgiczne pokropienie wiernych wodą święconą jako przypomnienie chrztu, jego skutków i zobowiązań
ASYSTA	diakon lub dwaj diakoni towarzyszący biskupowi bądź kapłanowi w uroczystej celebracji.
AUREOLA	koło otaczające głowy świętych (symbolizujące świętość).
B...
BALDACHIM	ozdobny daszek lub ozdobna osłona z materiału nad godnymi czci miejscami i osobami, przede wszystkim jako osłona niesiona nad Najświętszym Sakramentem.
BAPTYSTERIUM	wolno stojąca kaplica chrzcielna lub element dawnych kościołów biskupich, w kościołach parafialnych przeważnie tylko chrzcielnica.
BAZYLIKA	w sensie architektonicznym kościół wielonawowy (nawa główna wyższa od naw bocznych), basilica minor tytuł nadawany znaczniejszym kościołom.
BEATYFIKACJA	uznanie za błogosławioną, osobę zmarłą w opinii świętości (poprzedzone procesem beatyfikacyjnym)
BIBLIA	Pismo Święte - zbiór ksiąg napisanych pod natchnieniem Ducha Świętego zawierających słowo skierowane do ludzi przez Boga.
BIERZMOWANIE	sakrament wtajemniczenia chrześcijańskiego, w którym człowiek otrzymuje w szczególny sposób Ducha Świętego
BINACJA	dwukrotne odprawianie Mszy św. jednego dnia (prawa binacji udziela Biskup).
BIRET	nakrycie głowy duchownych katolickich.
BISKUP	zwierzchnik Kościoła lokalnego (diecezji), który przewodniczy wspólnocie wiernych mocą bezpośredniego apostolskiego pełnomocnictwa.
BŁOGOSŁAWIEŃSTWO	życzenie uzyskania specjalnej przychylności Bożej dla jednostki, wspólnoty lub rzeczy przez odpowiednie słowa i towarzyszące im gesty sakralne, modlitwa nad rzeczą lub osobą w celu uproszenia pomocy od Boga
BREWIARZ	księga do odprawiania modlitwy uświęcenia dnia (liturgii godzin) przez duchownych i świeckich
BURSA	sztywna torebka do zawieszenia na szyi, na naczynie z Komunią chorych
C...
CARITAS	czynne praktykowanie chrześcijańskiej miłości bliźniego lub organizacja dobroczynna działająca w Kościele
CELEBRANS	osoba przewodnicząca zgromadzeniu liturgicznemu (najczęściej kapłan).
CEREMONIARZ	osoba przygotowująca i koordynująca różne posługi oraz dbająca o spokojny, harmonijny przebieg uroczystości.
CHORAŁ	oficjalny śpiew Kościoła (jednogłosowy), lub księga zawierająca śpiewy liturgiczne.
CHRZEST	pierwszy i najpotrzebniejszy sakrament, uwalnia od grzechu pierworodnego i wszystkich innych grzechów i włącza do Kościoła.
CHRZEŚCIJAŃSTWO	religia założona przez Jezusa Chrystusa. W ciągu wieków swej historii rozpadło się na: Katolicyzm, Prawosławie, Protestantyzm.
CIEMNICA	miejsce w kościele gdzie przechowuje się Najświętszy Sakrament w noc z Wielkiego Czwartku na Wielki Piątek
CINGULUM	pasek służący do przepasywania alby, element stroju liturgicznego.
CREDO	wyznanie wiary (łac.. credo wierzę).
CUSTODIA	(kustodia) naczynie, w którym przechowuje się Najświętszą Hostię do wystawienia w monstrancji.
CYBORIUM	puszka (naczynie) do przechowywania Eucharystii pod postacią chleba.
D...
DARY OFIARNE	rzeczy i akty wewnętrzne, które człowiek składa Bogu w czasie Mszy św. Przede wszystkim są to dary chleba i wina, które oznaczają wszelką ofiarę człowieka.
DZWONKI OŁTARZOWE	pojawiły się w liturgii w wieku XIII, zwracają uwagę wiernych na zmianę postawy liturgicznej, zwołują lud i wielbią dźwiękiem Boga.
H...
HOMILIA	(kazanie) jest to słowo kapłana skierowane do wiernych na tle usłyszanych czytań biblijnych.
HYMN	uroczysta pieśń śpiewana na cześć Boga lub świętych.
K...
KIELICH	jest to naczynie liturgiczne w którym w czasie mszy św. składa się wino do konsekracji.
KOMŻA	krótsza szata liturgiczna, zawsze koloru białego; od IX wieku strój ministranta.
KUSTODIA	jest to mała puszka, w niej przechowuje się Najświętszą Hostię przeznaczoną do monstrancji.
L...
LEKCJONARZ	księga zawierająca czytania biblijne na poszczególne dni w roku.
M...
MINISTRANT	członek ludu Bożego, który w czasie sprawowania liturgicznych obrzędów spełnia posługę pomocniczą w sposób określony przepisami Kościoła.
MONSTRANCJA	przedmiot liturgiczny w którym umieszcza się Hostię celem adoracji lub procesji.
O...
ODPUST PARAFIALNY	uroczystość, w której parafia w sposób szczególny czci swego Patrona.
OŁTARZ	jest to stół na którym składa się Najświętszą Ofiarę i przy którym rozdziela się Ciało Pańskie.
ORACJA	uroczysta modlitwa odmawiana przez kapłana w imieniu wiernych.
ORNAT	wierzchnia ozdobna szata liturgiczna kapłana odprawiającego Mszę św.
P...
PALKA	służy do nakrycia kielicha mszalnego; kwadratowy kawałek usztywnionego płótna.
PASCHAŁ	świeca symbolizująca Zmartwychwstałego Chrystusa.
PASTORAŁ	ozdobna laska używana przez biskupa jako symbol posługi pasterskiej otrzymanej od Chrystusa.
PATENA	naczynie liturgiczne, na którym składa się w czasie Mszy św. chleb do konsekracji.
PREZBITERIUM	część kościoła, w której znajduje się ołtarz główny.
PROCESJA	uroczysty pochód religijny połączony ze śpiewem
R...
RESPONSORIUM	powtarzane wersety psalmu stanowiące odpowiedź człowieka na Słowo Boże.
S...
SANCTISSIMUM	łacińska nazwa Najświętszego Sakramentu.
SŁUŻBA LITURGICZNA	zespół ludzi, chłopców i dziewcząt, którzy w czasie sprawowania liturgicznych obrzędów spełniają posługę w sposób określony przepisami Kościoła.
STUŁA	część stroju liturgicznego znak władzy kapłańskiej.
ŚWIĄTYNIA	miejsce gdzie Bóg jest szczególnie obecny i czczony.
T...
TABERNAKULUM	miejsce w kościele, w którym przechowuje się Najświętszy Sakrament
W...
WELON NA KIELICH	tkanina (chusta), którą nakryty jest kielich do momentu przygotowania darów ofiarnych; ponownie kielich nakrywa się tym welonem po Komunii św.
WIERNOŚĆ SŁOWU	dobry ministrant to taki który w życiu codziennym dotrzymuje Panu Bogu i ludziom obiecanego słowa.
WODA ŚWIĘCONA	jest wodą pobłogosławioną przez kapłana, przeznaczoną do czynności liturgicznych.

Gesty liturgiczne

Przyklęknięcie - oznaka uwielbienia i adoracji
- Przyklękamy zawsze na prawe kolano i nie robimy przy tym nic innego (np. znaku krzyża)
- Przyklękamy przechodząc przed tabernakulum przy wejŁciu do kościoła.
- Przed przyjęciem Komunii Świętej (podczas procesji podejścia).
Ukłon. Wykonujemy go przechodząc przed ołtarzem podczas Mszy Świętej
Gesty ręką
- ręce złożone
- znak krzyża (także gdy biskup błogosławi ewangeliarzem)
- uderzenie w pierś
- podanie ręki (na znak pokoju)
- pocałunek (np. relikwii)
Gesty muszą być wykonywane, powoli, starannie na chwałę Bożą. Po tym, jak je wykonujesz, można poznać Twoją miłość do Chrystusa.

Postawy liturgiczne

1. Postawa siedząca

• jest postawą słuchania i skupienia.

• siedzimy w czasie czytań, psalmu, kazania, przygotowania darów, ogłoszeń parafialnych.

• nie garbimy się!

• Nie trzymamy nogi na nogę (nawet jeśli mamy ładne?).

2. Postawa stojąca

• jest postawą szacunku i gotowoŁci.

• stoimy w czasie obrzędów wstępnych i obrzędów zakończenia z wyjątkiem ogłoszeń, w czasie śpiewu przed ewangelią i w czasie ewangelii, wyznania wiary i modlitwy powszechnej, po przygotowaniu darów do przeistoczenia i od śpiewu "Ojcze nasz..." do "Baranku Boży..." włącznie.

"Kiedy staniesz aby oddać się modlitwie nie bądź gnuśny i niedbały - nie opieraj się o ścianę, nie dawaj woli swoim nogom stojąc na jednej i podkurczając drugą, jak to czynią głupcy" (Dobrotoliubije)

3. Postawa klęcząca

• to postawa modlitwy, czci i największego uwielbienia.

• klęczymy zawsze przed Najświętszym Sakramentem, czyli w czasie przeistoczenia, przy otwartym tabernakulum, w czasie komunii, przed Najświętszym Sakramentem w monstrancji i na słowa "Oto Baranek Boży..."

• klęcząc zawsze mamy złożone ręce!