Parafia została erygowana w 1939 r., a jej okręg terytorialny wydzielono z parafii św. Józefa w Podgórzu. Nasza parafia należy do dekanatu VII Kraków-Podgórze [zobacz mapę]

Świątynia nazywana dziś kościołem parafialnym, była początkowo kaplicą zakonną, w której oprócz księży i uczniów małego seminarium modlili się mieszkańcy Płaszowa. Kaplica ta (o powierzchni 200 m²) została poświęcona 4 października 1931 r. Według planów obok obecnej świątyni miał powstać kościół parafialny. Wszystko, co zamierzono wybudować a więc klasztor z kaplicą zakonną jak i kościół parafialny miało tworzyć piękny kompleks architektoniczny. Jednak nie udało się spełnić tamtych zamierzeń. Początkowo przeszkodził wybuch II Wojny światowej a później niekorzystne decyzje ówczesnych władz miasta dotyczących tej części Krakowa.

Od samego początku istnienia parafii posługę duszpasterską pełnili Księża Sercanie (Zgromadzenie Księży Najświętszego Serca Jezusowego - Congregatio Sacerdotum a Sacro Corde Jezu - SCJ) przybyli do Polski w okresie międzywojennym. Zgromadzenie to zostało założone w 1878 r. we Francji przez sługę Bożego O. Leona Jana Dehona).

Początki...

Źródła mówiące o pracy duszpasterskiej księży w Płaszowie, są bardzo nieliczne i pochodzą dopiero z XIX wieku, relacjonując ją w sposób ogólny. Wcześniejsze dokumenty stwierdzając tylko przynależność Płaszowa do zmieniających się w ciągu wieków parafii, nie omawiają przy tym pracy jaką wkładali duszpasterze w kształtowanie religijne ludności zamieszkującej ten teren.

Za życia słynnego historyka Jana Długosza (XV w.) Płaszów przynależał do parafii Bożego Ciała w Krakowie.

Inny dokument z 1581 roku mówi, że Płaszów należał do Parafii św. Jakuba. Kościół pod tym wezwaniem znajdował się w południowo-zachodnim narożniku Kazimierza, w okolicy obecnej ul. Skawińskiej Bocznej. Istniał już w XIII wieku, zniesiony w 1783 r., zburzony w latach 1795-1809.

W roku 1818 Płaszów został przyłączony do nowo utworzonej Parafii św. Józefa w Podgórzu. Akta wizytacyjne i kroniki tej parafii dają pewien obraz życia religijnego i pracy księży wśród mieszkańców Płaszowa.

Z dokumentów tych wynika, że od 1840 roku sami mieszkańcy Płaszowa przywozili raz w tygodniu księdza, który uczył dzieci religii w szkole. Na Mszę św. chodzili Płaszowiacy bardzo rzadko, najczęściej w Boże Narodzenie, w Wielkanoc i w Odpust parafialny. Powodem była zbyt duża odległość do kościoła, a także wielka ignorancja i obojętność religijna oraz niski poziom moralny mieszkańców zakorzeniony w latach wcześniejszych.

W połowie XIX wieku, wraz z rozwojem kolejnictwa w Galicji, wybudowano w Płaszowie dworzec kolejowy, który stał się ważnym węzłem kolejowym. W związku z tym na teren Płaszowa zaczęła napływać ludność obca. Osiedlała się ona przy obecnych ulicach: Gromadzkiej, Krzywda, Wodnej i Szklarskiej. Element ten, przeważnie o nastawieniu radykalnym i obojętny religijnie, nie wnosił niczego pozytywnego do ludności Płaszowa. Ulice zamieszkałe przez tę ludność były siedliskiem pijaństwa i różnych awantur. Zło narastało w miarę jak przybywało ludzi. W dużej mierze rozsadnikiem zła na terenie Płaszowa były cztery karczmy: trzy żydowskie i jedna dworska. W krótkim czasie ludność miejscowa rozpiła się do takiego stopnia, że niejeden hektar chłopskiej ziemi przeszedł za wódkę w ręce żydowskie.

Dopiero po roku 1916 ożywiła się działalność duszpasterska na terenie Płaszowa. Stało się to dzięki przekazaniu przez władze miejskie SS. Służebniczkom Starowiejskim, budynku dawnej szkoły, w którym urządziły ochronkę dla dzieci i kaplicę półpubliczną w jednej sal. Odtąd w każdą niedzielę odprawiano Mszę św. dla wiernych, Systematycznie zaczęto uczyć dzieci i młodzież w nowej szkole przy ul. Saskiej.

Księża dochodzący z parafii podgórskiej odznaczali się wielką gorliwością duszpasterską. W latach 1916-1918 zbierali młodzież płaszowską w Stowarzyszeniach katolickich. Utworzono wówczas Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Męskiej (KSMM), Żywy Różaniec Dziewcząt i Matek. Z braku pomieszczenia, zebrania odbywały się w małej sali ochronki, co przy dużej liczbie członków stwarzało dodatkowe trudności. Dopiero dzięki pomocy pana Kawalerowicza, prezesa i opiekuna Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej, uzyskano salę w byłej karczmie u zbiegu ulic: Myśliwskiej, Saskiej i Przewóz, której właścicielem był Żyd o nazwisku Feltzer.

Dzięki pracy tych księży, życie religijne na terenie Płaszowa zaczęło się budzić, lecz nie na długo. Po przeniesieniu ich w roku 1918 na inne placówki, zabrakło następców, którzy by kontynuowali zaczęte dzieło. Mieszkańcy Płaszowa dość szybko powrócili do dawnego stanu, popadając w jeszcze większą obojętność religijną. Na domiar złego zaczęło się szerzyć sekciarstwo. Bardzo zabiegali o utworzenie swej placówki w Płaszowie, Starokatolicy.

Taki stan przetrwał do roku 1928, czyli do chwili przybycia do Płaszowa Księży ze Zgromadzenia Najświętszego Serca Jezusowego.

Księża Sercanie w duszpasterstwie płaszowskim

Od 22 września 1928 roku, czyli od chwili zamieszkania w Płaszowie Księży Sercanów, niezwłocznie przystąpili oni do pracy duszpasterskiej wśród mieszkańców tej dzielnicy. Na początku ograniczała się ona do zwyczajnych nabożeństw z krótkimi kazaniami, które odprawiano w kaplicy przy ul. Myśliwskiej. Stopniowo przejęto od duszpasterzy Parafii św. Józefa w Podgórzu, odprawianie Mszy św. w niedziele i święta dla wiernych oraz nauczanie religii w szkole przy ul. Saskiej.

Już od pierwszych Świąt Bożego Narodzenia, ks. Kazimierz Wiecheć i ks. Władysław Majka, aby nawiązać kontakt z miejscową ludnością, wprowadzili zarzucony w Płaszowie zwyczaj chodzenia po kolędzie. Większa część rodzin księdza przyjmowała, niemniej jednak duży procent mieszkańców zamykał drzwi przed kapłanem. Także praca w konfesjonale zabierała w początkach niewiele czasu księżom. I tak pierwsza spowiedź wielkanocna trwała jedno popołudnie, przy jednym księdzu dyżurującym w konfesjonale. Obrzędów wielkotygodniowych ani Rezurekcji w owym czasie nie urządzano z braku miejsca i zgody miejscowego proboszcza.

Skutecznym środkiem zbliżenia się do ludności, była przede wszystkim nauka religii w miejscowej szkole. Zaniedbane pod względem religijnym dzieci w poprzednich latach, wprost garnęły się na lekcje religii i do księży, którzy byli ich przyjaciółmi. Dzieci zmuszały rodziców do uczestnictwa w niedzielnej Mszy św. i do zainteresowania się sprawami Kościoła.

Brak kościoła był ciągłe przyczyną zaniedbywania praktyk religijnych. Dlatego wraz z budową domu zakonnego w Płaszowie ruszyła budowa kościoła. Budowa rozpoczęta późną wiosną 1930 roku, postępowało bardzo szybko, tak że już 4 października 1931 roku poświęcenia nowego kościoła dokonał, w zastępstwie Księcia Metropolity, ks. infułat Kulinowski. W kilka dni później OO. Redemptoryści pod kierownictwem O. Nipockiego przeprowadzili pierwsze misje w Płaszowie. Plan budowy kościoła sporządził inż. architekt Mączyński, natomiast robotami budowlanymi kierował p. Józef Serwin z Jadownik k. Brzeska

Kościół, a raczej kaplica, posiadała kształt prostokąta o powierzchnie użytkowej 200 m kwadratowych. Konstrukcja kościoła została wykonana z żelbetonu, ściany w całości zostały zbudowane z cegły, a dach został pokryty dachówką ze słynnej płaszowskiej fabryki.

Pierwotny wystrój kościoła stanowił drewniany ołtarz, nad którym stała gipsowa figura Serca Pana Jezusa. Kościół został poświęcony Najświętszemu Sercu Pana Jezusa i tym tytułem został nazwany. W kilka miesięcy później ufundowano dwa boczne ołtarze, jeden poświęcony Matce Bożej Płaszowskiej, której obraz uroczyście wprowadzono do kościoła 21 listopada 1931 roku, drugi św. Józefowi, patronowi Kościoła.

W roku 1932 reaktywowano działalność Stowarzyszeń katolickich, których opiekunem i "spiritus movens" był niestrudzony ks. Kazimierz Wiecheć. Walczono nieustannie z plagami Płaszowa: pijaństwem, kradzieżami z domów i pól, niezgodą między sąsiadami oraz rozpustą. Powoli przełamywano bariery między księżmi, a zwłaszcza starszym pokoleniem Płaszowa.

Ludność Płaszowa wiele troski wkładała w rozbudowę i modernizację Kościoła. W roku 1938 zbudowano chór i przedsionek. Przesyłano też pisemne prośby do Kurii Metropolitalnej w Krakowie o utworzenie samodzielnej placówki parafialnej w Płaszowie. Płaszów coraz bardziej jednoczył się we wspólnym dziele. Nastawienie miejscowego społeczeństwa, widząc wysiłki i pracę księży, zmieniła się radykalnie. Malała z dnia na dzień liczba niechętnych, a księża zyskiwali coraz większą sympatię.

Katecheci pracujący ze Stowarzyszeniami organizowali pielgrzymki do Częstochowy i Kalwarii Zebrzydowskiej. Szczególne zasługi na polu całej tej pracy położył pierwszy administrator kościoła, ks. Ignacy Stoszko, który jako doskonały organizator, rozwijał pracę charytatywną i oświatową i przyczynił się do ubogacenia wewnętrznego wystroju kościoła.

Propozycja osiedlenia się w Płaszowie, uczyniona Księżom Sercanom przez Księcia Metropolitę Adama Stefana Sapiehę, była częścią szeroko zakrojonego i konsekwentnie realizowanego planu tworzenia nowych parafii, na przedmieściach rozrastającego się Krakowa. Płaszów należał do największych podówczas w Archidiecezji krakowskiej parafii św. Józefa w Podgórzu, która liczyła ok. 36.000 wiernych.

Po osiedleniu się Księży Sercanów i wybudowaniu kościoła w Płaszowie, który od 1932 roku był kościołem rektoralnym parafii podgórskiej, opiekę duszpasterską w tej dzielnicy pełnili księża za Zgromadzenia. Podlegali oni jednak we wszystkich poczynaniach proboszczowi podgórskiemu, co niewątpliwie utrudniało pracę. Sytuacja taka była dużym utrudnieniem dla wiernych Płaszowa, ponieważ chrzty, śluby, pogrzeby i inne sprawy administracyjno-kościelne musieli załatwiać w parafii św. Józefa. Dlatego też mieszkańcy Płaszowa wraz ze swym duszpasterzem, ks. Ignacym Stoszką, naciskali na Kurię Metropolitalną, by ta wywiązała się z umowy z roku 1928 i utworzyła samodzielną parafię w Płaszowie.

Prośby skierowywane do Księcia Metropolity przyniosły wreszcie upragniony efekt. W dniu 1 września 1938 roku, Ksiądz Metropolita Adam Stefan Sapieha przesłał do władz Zgromadzenia, do Rzymu, wiadomość, że postanawia z dniem 1 stycznia 1939 roku erygować parafię w Płaszowie i inkorporować ją Zgromadzeniu. 20 września zostało przesłane Księciu Metropolicie podziękowanie o. Generała i informacja, że na stanowisko proboszcza Zarząd Zgromadzenia proponuje ks. Ignacego Stoszkę.

Trudno wyjaśnić dzisiaj dalszy tok zdarzeń i ich przyczyn, które stały się powodem, że w dniu 21 grudnia 1938 roku, ks. Ignacy Stoszko otrzymał zawiadomienie informujące go, że został z dniem 1 stycznia 1939 roku mianowany wikariuszem współpracownikiem Parafii św. Józefa w Krakowie, a nie proboszczem samodzielnej parafii.

Okres wojenny wstrzymał dalszy bieg tej sprawy, aż do roku 1952. Albowiem w sierpniu tegoż roku, Prowincjał Polskiej Prowincji Zgromadzenia Księży Sercanów wystąpił z wnioskiem o erygowanie samodzielnej parafii pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Płaszowie w miejsce dotychczasowej filii parafii podgórskiej oraz inkorporację jej Zgromadzeniu. Na odpowiedź trzeba było jednak czekać kilka lat, ponieważ na pismo prowincjała brak było odpowiedzi.

Wreszcie w roku 1956 Prowincjał Polskiej Prowincji otrzymał dokument sporządzony przez biskupa Franciszka Jopa - Wikariusza Kapitulnego, który zawiadamiał, że utworzenie parafii Najśw. Serca Pana Jezusa w Płaszowie dokonał Książe Metropolita Adam Stefan Sapieha w dniu 1 września 1938 roku. Została również potwierdzona nominacja ks. Ignacego Stoszki, na proboszcza powyższej parafii.

Po zakończeniu działań wojennych (1945) naprawiono szkody powstałe w chwili wyzwalania spod okupacji niemieckiej. Komitet rodzicielski miejscowej szkoły ufundował dla kościoła monstrancję i krzyż procesjonalny, w dowód wdzięczności za ocalenie Płaszowa przed zniszczeniami wojennymi. Założono witraże w oknach, które zostały sprawione jeszcze w roku 1944, lecz z obawy przed zniszczeniem przechowane do zakończenia wojny.

W maju 1946 roku zdecydowano się na budowę wielkiego ołtarza. Projekt wykonał Jan Budzidło, kierownik Wydziału Architektury Wnętrz Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Krakowie. Rzeźby: Serca Pana Jezusa, św. Jana Apostoła i św. Małgorzaty Marii Alacoque modelował profesor Franciszek Kalfas z wyżej wymienionej szkoły. Natomiast płaskorzeźby wykonał prof. Kalfas i Antoni Gazda. Wszystkie figury rzeźbił w marmurze pod dozorem prof. Kalfasa, Jan Biłko z Bielska.

Prace przygotowawcze i montaż całego ołtarza były prowadzone przez Stanisława Bodnickiego, i trwały niemal całe dwa lat. 25 kwietnia 1948 roku, bp Stanisław Rospond - sufragan krakowski, dokonał poświęcenia ołtarza - "pomnika wdzięczności", za opiekę Serca Bożego nad Parafią w czasie wojny.

Następną dużą inwestycją, którą podjęła Parafia ze swym duszpasterzem ks. Ignacym Stoszką, było zamówienie i zamontowanie organów na chórze kościoła. Gotowe, 18-to głosowe organy poświęcono 6 listopada 1949 roku. W rok później, na prośbę parafian, postanowiono założyć ogrzewanie kościoła. Prace te przeprowadzono w roku 1950.

Nową sprawą, która zelektryzowała wiernych Płaszowa, był plan budowy nowego kościoła. Starania rozpoczęto po październiku 1956 roku. Uzyskano, u zbiegu ulic: Płaszowskiej i Saskiej lokalizację kościoła oraz pozwolenie na budowę. Niezwłocznie przystąpiono do opracowania planów i dokumentacji w Urzędzie Architektury Miasta Krakowa. Jednak zmiana na stanowisku proboszcza parafii w roku 1958 (odszedł ks. Ignacy Stoszko), wstrzymały nieco prace związane z planami. Nowy proboszcz, ks. Wincenty Turek. po objęciu urzędu przystąpił do dalszej realizacji planów, jednak w roku 1960, z polecenia Urzędu do spraw Wyznań, cała sprawa budowy została wstrzymana i stanęła w martwym punkcie.

W roku 1965 przeprowadzono w całym kościele wymianę instalacji elektrycznej oraz zradiofonizowano cały kościół. Po ukończeniu tych prac, w listopadzie, wymalowano wnętrze kościoła. Gruntowny remont całego kościoła przeprowadzono w 1967 roku. Wewnątrz przemalowano cały kościół według planu Adama Witkowskiego, artysty-malarza pracowni konserwatorskiej na Wawelu. Malowanie stropu kasetonowego przeprowadził sam p. Witkowski, jednak jego śmierć przeszkodziła dokończeniu prac. Dopiero w kilka tygodni potem, malowanie ścian wykonała żona Witkowskiego wraz z synem wówczas studentem Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.

W związku z dostosowaniem kościoła do przepisów liturgicznych zatwierdzonych przez II Sobór Watykański, w lipcu 1971 roku przystąpiono do przebudowy prezbiterium. Rozebrano marmurowe balaski i drewniane pseudobarokowe boczne ołtarze, przedłużono prezbiterium do drugiego pilastra oraz zamurowano wnęki po oknach. Następnie w nowym prezbiterium położono nową płytę betonową i pokryto ją marmurową posadzką. Po tych pracach prezbiterium pomalowano i wstawiono do niego nowe ołtarze: dwa boczne i centralny (twarzą do ludu), wraz z amboną. Poświęcenia nowych ołtarzy dokonał 13 listopada 1971 roku kard. Karol Wojtyła.

W dowód wdzięczności budowniczemu kościoła, ks. Kazimierzowi Wiecheciowi, mieszkańcy Płaszowa ufundowali tablicę pamiątkową, którą umieszczono obok ołtarza św. Józefa i 4 czerwca 1978 roku, w czasie uroczystości 50-lecia osiedlenia się w Płaszowie Księży Sercanów, kard. Karol Wojtyła ją poświęcił.

Warto zaznaczyć, że księża pracujący w duszpasterskie parafialnym Parafii Płaszów, nie posiadali nigdy własnej plebanii. Korzystali z mieszkań domu zakonnego przy ul. Saskiej, tutaj też, na parterze, w pobliżu kościoła, znajdowała się salka katechetyczna, gdzie nauczano religii po usunięciu jej ze szkoły, a w części zakrystii mieściło się biuro parafialne.

Obraz Matki Bożej Płaszowskiej

Po uroczystym poświęceniu kościoła parafialnego w Płaszowie (1931), w miesiąc później sprowadzono do kościoła obraz Matki Najświętszej z Dzieciątkiem. Obraz ten w ostatnich 50 latach obecności w kościele parafialnym Księży Sercanów zyskał wielkie przywiązanie wiernych.
Więcej o obrazie tu